Heb jij je weleens afgevraagd hoe een wapenschild (of een vlag) samengesteld word? Waarom gebruikt men bepaalde kleuren of tekens? Zijn daar regels voor?
Er gaat een rijke cultuur en historie schuil achter het ontwerp van wapenschilden (ook wel heraldiek genoemd). Reeds in de oudheid werden vlaggen en symbolen gebruikt als herkenningsteken voor volkeren en stammen. Denk bijvoorbeeld aan de Romeinse adelaar of de vereenzelviging van de stam Juda met een leeuw. In de middeleeuwen ontstonden steeds meer regels. Omdat heraldiek als herkenningsteken gold, moest iedere persoon een unieke combinatie van kleuren, patronen en afbeeldingen hebben. Dat werd allemaal in wapenboeken opgetekend.
De regels
In eerste instantie maakte men onderscheid tussen ‘kleuren’ (zwart, rood, groen en blauw) en ‘metalen’ (goud en zilver, maar dat was doorgaans geel en wit). Pas later kwamen daar ook andere kleuren als paars, bruin en oranje bij. De regels zijn: metaal op kleur en kleur op metaal. Je kunt dus niet een rode leeuw op een blauw veld hebben, maar wel op een wit of geel veld. De symbolen die men gebruikte – en nog steeds gebruikt, want ook tegenwoordig worden familiewapens ontworpen – waren vaak om kracht uit te stralen, zoals leeuwen, adelaars en draken. Maar letterlijk alles kon op een wapenschild terechtkomen, zelfs een onderbroek. Dat zie je op het wapen van Jan van Abbenbroeck (circa 1405 n.Chr.): een zilveren, dus witte, onderbroek op een rood veld.
Niet alleen personen en families voerden wapenschilden, ook gebieden en landen. Het wapen van België is een gouden leeuw met rode tong en klauwen op een zwart veld. Dat is de leeuw van Brabant, oorspronkelijk het persoonlijke wapen van Godfried I van Leuven (Godfried met de Baard, 1063-1139 n.Chr.) die de eerste hertog van Brabant werd. Dit wapen werd later symbool voor het hertogdom. De kleuren van de Belgische vlag zijn op dat wapen gebaseerd: zwart, geel en rood. Het wapen van Nederland is samengesteld uit de wapens van het huis Nassau, het prinsdom Oranje en de Republiek der Vereenigde Nederlanden. De kleuren van de Nederlandse vlag komen waarschijnlijk voort uit de wapenschilden van de graven van Holland.
Deze Vraag en weet komt uit Weet 69. Meer lezen? Neem dan een abonnement en ontvang elke twee maanden de nieuwste Weet!
