Stel je voor: de batterij van je klokje is leeg en je hebt even geen nieuwe in de buurt. Dan kun je natuurlijk naar de winkel gaan om batterijen te kopen, maar het is veel leuker om tijdens een proefje zelf een batterij te maken. Van aardappelen bijvoorbeeld!
Benodigdheden:
- Twee aardappelen.
- Twee gegalvaniseerde spijkers.
- Twee stuivers (of koperen spijkers).
- Drie stukjes koperdraad.
- Een klokje, LED of ander voorwerp dat op ongeveer anderhalve volt loopt.
Zo ga je te werk
Omwikkel elke stuiver met het uiteinde van een stukje koperdraad. Steek in elke aardappel een spijker. Maak aan de andere kant een sneetje. Daar steek je het koperen muntje in, op zo’n manier dat de draad uit de aardappel omhoogsteekt. Verbind het koperdraadje van de ene aardappel met de spijker van de andere. Tenslotte maak je aan de andere spijker het laatste stukje koperdraad vast.
Nu heb je twee aardappelbatterijen in serie verbonden. Als je vervolgens de vrije koperdraad die om de stuiver zit aansluit op de plus-kant van je klokje en de koperdraad van de spijker op de min-kant, dan doet je klokje het weer.
Met twee aardappels heb je ongeveer hetzelfde voltage als van één gewone AA-, AAA- of knoopcelbatterij. Heb je een hoger voltage nodig? Geen probleem. Blijf gewoon aardappels aan elkaar verbinden totdat je het juiste voltage hebt. Met een multimeter kun je dat heel gemakkelijk doormeten.
Hoe werkt het?
De batterij die je hebt gemaakt werkt met een zogenaamde redoxreactie. Redox staat voor reductie-oxidatie. Dat is een bepaald soort chemische reactie waarbij elektronen worden overgedragen. Dat werkt als volgt:
De elektronen van het zink binden zich aan de protonen uit de aardappel. Die zitten daar omdat aardappels lichtelijk zuur zijn, in de chemische zin van het woord. De waterstofatomen dragen de elektronen naar de koperelektrode (de metalen voorwerpen worden elektroden genoemd). Daar lopen ze vervolgens via het koper naar de spijker van de tweede aardappel. En daar gebeurt precies hetzelfde, alleen worden er nu ook nog de elektronen van deze aardappel aan toegevoegd. Vanuit de tweede aardappel gaan de elektronen naar de klok (of LED of een ander voorwerp dat op anderhalve volt loopt), zodat deze werkt. Dan gaan ze weer terug naar de spijker en is de stroomkring rond.
Voor dit proefje hoef je niet per se aardappels te gebruiken. Het werkt met zo’n beetje elk stuk groente of fruit, alhoewel niet alles even goed werkt. Vooral appels en citrusvruchten zijn geschikt.
