Ingeklemd tussen vijandelijke gebieden moet Israël zijn burgers voortdurend beschermen tegen raketaanvallen. Een uitgekiend raketafweersysteem – Iron Dome, de IJzeren Koepel – haalde in de afgelopen jaren al honderden vijandelijke projectielen neer. Het Israëlische verdedigingsmiddel is zo succesvol dat ook andere landen het hebben aangeschaft. Hoe werkt dit sterk staaltje Israëlisch vernuft?
Stel je voor dat elk moment het luchtalarm af kan gaan omdat er een vijandelijke raketinslag dreigt. En dat een gewone dag niet start met werk of school, maar met een vlucht naar de schuilkelder. In die stressvolle situatie leven Israëlische burgers die wonen in gebieden grenzend aan de Gazastrook, Libanon en Syrië. Voortdurend moeten ze op hun hoede zijn voor vijandelijke projectielen, gelanceerd door militanten van Hamas of Hezbollah.
Om haar burgers te beschermen tegen deze constante dreiging heeft Israël sinds 2011 de zogeheten ‘Iron Dome’ in bedrijf gesteld. Dat is een verdedigingssysteem, ontwikkeld door de Israëlische firma Rafael, om korteafstandsraketten en -artilleriegranaten (tot een bereik van 70 kilometer) te onderscheppen en te vernietigen.
Negentig procent
Israël claimt dat de raketten van de IJzeren Koepel erg trefzeker zijn. Het systeem werd grootschalig ingezet tijdens conflicten in de Gazastrook in 2012 en 2014, en nu opnieuw in 2021. Zeven jaar geleden werden er zo’n 4600 raketten en mortiergranaten op Israël afgevuurd, waarvan ongeveer een kwart terecht zou komen in gebieden waar Israëliërs wonen. De Iron Dome hield zich kranig en haalde volgens Israël 735 vijandelijke projectielen neer, wat neerkwam op een succespercentage van 85 tot 90 procent. Vanaf 2011 tot aan het begin van het conflict in mei 2021 zou het systeem al goed zijn geweest voor ongeveer 1700 succesvolle onderscheppingen. Tijdens het conflict in mei onderschepte het systeem 1428 raketten, met een succespercentage van 95%.
Een raket wordt gelanceerd om een binnenkomende raket te onderscheppen. Zo’n ‘raketje afschieten’ kost al gauw € 45.000.
Bedenkingen: is Iron Dome echt zo succesvol?
Hoewel Israël claimt dat de Iron Dome erg succesvol is, hebben critici hun bedenkingen. Sommige analisten gaan uit van succespercentages van 10 tot 40 procent. Dat is aanzienlijk lager dan de 90 procent die Israël zelf claimt. Een analist merkt op dat een vijandelijke raket raken niet hetzelfde is als deze daadwerkelijk uitschakelen. Om een inslag te voorkomen moet de raketkop van het vijandelijke projectiel worden vernietigd en niet de romp. Dat vraagt veel precisie van een raketafweersysteem. Daarom zou het werkelijke succespercentage een stuk lager kunnen liggen. Israël wordt zelfs van bluf beschuldigd; niet zozeer de Iron Dome zou levensreddend zijn, maar vooral het goede alarmsysteem. Burgers weten daardoor de schuilkelders tijdig te bereiken.
Tamir-raket
De Iron Dome is natuurlijk geen fysieke metalen koepel boven Israël. Het bestaat uit een aantal antiraketsystemen. Elk antiraketsysteem bevat een radar, een computer en diverse lanceereenheden. Een antiraketsysteem bestaat uit drie of vier lanceerinrichtingen die elk twintig raketten huisvesten. Israël heeft momenteel tien antiraketsystemen in werking gesteld, met nog vijf extra op de planning. De Israëlische marine heeft daarnaast het plan opgevat om vier aangepaste antiraketsystemen, de zogeheten C-DOME, op zee te gaan gebruiken.
Een voorbeeld van een Tamir-raket.
De Iron Dome werkt onder alle weersomstandigheden. De radar – voor de techniekliefhebbers: een EL/M-2084 Active Electronically Scanned Array – heeft een bereik van zo’n 70 kilometer. Met een oplegger en trucks kan het antiraketsysteem makkelijk verplaatst worden, mocht dat nodig zijn. Als de radar de komst van een vijandelijk projectiel signaleert, dan berekent de computer het punt waar dit dreigt in te slaan. Is dat in een onbevolkt gebied, dan gebeurt er niets. Ligt de berekende inslagplaats echter in een zone waar Israëlische burgers wonen, dan treedt het antiraketsysteem in werking. Een slanke Tamir-raket, met een doorsnee van 160 millimeter, schiet dan vliegensvlug uit de lanceerbuis richting de inkomende dreiging. Het projectiel bereikt daarbij een snelheid van tot wel 2,5 keer de geluidssnelheid – ongeveer 3000 kilometer per uur.
Elektronische neus
Gedurende het grootste deel van de vlucht wordt de onderscheppingsraket geleid door de radar van de raketeenheid op de grond. Maar zodra de drie meter lange Tamir-raket dicht bij het doelprojectiel komt, neemt een elektronische sensor in de raketneus de leiding over om nóg preciezer te kunnen richten. Met behulp van lasertechnologie ‘ziet’ de Tamir-raket wanneer de vijandelijke raket dicht genoeg in de buurt is om deze de doodssteek te kunnen toedienen. Is de raket voldoende genaderd, dan brengt de nabijheidsontsteker de 35 pond zware springkop tot ontploffing, waarna een wolk van scherven de vijandelijke raket vernietigt.
Buitenlandse interesse
De Verenigde Staten zijn enthousiast over het Iron Dome-systeem. Het Amerikaanse leger wil deze Israëlische vinding integreren in hun raketverdedigingsprogramma. Sterker nog, onlangs schafte het Amerikaanse leger twee geavanceerde Iron Dome-raketsystemen aan voor ongeveer 335 miljoen euro. De Verenigde Staten hebben overigens al langer een stevige vinger in de pap bij dit Israëlische defensieproject. Begon Israël in 2007 zelf met de ontwikkeling van de IJzeren Koepel, vanaf 2011 ging Amerika flink meebetalen, tot een totaal van 1,5 miljard dollar in 2018. Uiteraard stond daar wat tegenover: Amerika kreeg toegang tot de technologie achter het raketafweersysteem. Niet alleen de VS zien wel wat in het Iron Dome-systeem. Azerbeidzjan en Roemenië kochten ook al Iron Dome-onderdelen in respectievelijk 2016 en 2018. Er zijn zelfs geruchten dat Israël het systeem verkocht aan Saoedi-Arabië, maar beide landen ontkennen dit krachtig.
Davids slinger
De Iron Dome is onderdeel van een uitgebreid verdedigingssysteem dat Israël de komende jaren verder wil uitbouwen. Een andere tak is het Arrow-systeem, dat dient om langeafstandsraketten uit bijvoorbeeld Iran te onderscheppen. Dit is al vanaf de jaren negentig operationeel, maar wordt nog steeds doorontwikkeld. Daarnaast werkt Israël aan de ontwikkeling van de Iron Beam (IJzeren Straal), een afweersysteem dat projectielen uit omringende gebieden met een sterke laserstraal onklaar kan maken. Het zou projectielen kunnen onderscheppen die op een afstand korter dan 7 kilometer zijn afgevuurd. Maar het nieuwste operationele onderdeel van Israëls ijzeren paraplu is David’s Sling (Davids Slinger). In april 2017 is dit luchtafweersysteem officieel in gebruik genomen. Het moet vijandige raketten onderscheppen die zijn afgeschoten op middellange afstand – 40 tot 300 kilometer. Dergelijke middellangeafstandsraketten zitten in het arsenaal van de pro-Iraanse Libanese militie Hezbollah en van het Syrische leger.
Toekomst
Behalve raketten kan David’s Sling ook vliegtuigen en drones neerhalen. Tijdens de ingebruiknameceremonie op de luchtmachtbasis van Hazor verwees premier Netanyahu naar de Bijbelse geschiedenis van David en Goliath. „Wie tracht ons te raken, zal worden getroffen. Wie ons bestaan bedreigt, plaatst zichzelf in existentieel gevaar”, zei hij. De Israëlische premier verwees naar de Elavallei, die niet ver van Hazor ligt, en waar David met zijn slinger ooit Goliath versloeg, nu zo’n 3000 jaar geleden. Zoals David de Filistijnen buiten Israël wist te houden, zo moet het Iron Domesysteem de raketten van de Palestijnen tegenhouden. Wat dat betreft blijft er voor Israël voortdurend werk aan de winkel.
Dit artikel verscheen eerder in Weet 61, en is geschreven door Marc de Leeuw. Het artikel is ook te lezen in de Israëlspecial, die te koop is in onze webshop.
Foto 1: Nehemia Gershuni-Aylho, www.ngphoto.biz, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.
Foto 2: Bin im Garten, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
