In het Bijbelboek Daniël lees je over een gebeurtenis die bij veel mensen voor opgetrokken wenkbrauwen zorgt. Nebukadnezar, de grote koning van het toenmalige wereldrijk Babel, werd door God gestraft voor zijn hoogmoed door zeven ‘tijden’ als een dier te leven. Wat was dat voor geheimzinnige ziekte? En zijn er buiten-Bijbelse aanwijzingen voor deze vreemde geschiedenis?
Nebukadnezar (±630-561 v.Chr.) kwam, als opvolger van zijn vader Nabopolassar, in 605 v.Chr. aan de macht en was een succesvol vorst. Onder hem groeide Babylon uit tot een rijk van wereldformaat. In 605 v.Chr. belegerde Nebukadnezar Jeruzalem. Hij liet geleerden wegvoeren uit het gebied om hen aan zijn hof te laten werken. Daaronder waren ook Daniël en zijn drie vrienden. In 587 v.Chr. lag Nebukadnezar met zijn leger opnieuw voor de poorten van de Judese hoofdstad, en een jaar later verwoestte hij haar. De tempel werd met de grond gelijkgemaakt en de tempelschatten werden meegevoerd naar Babel.
Daniël onder vuur
In het Bijbelboek Daniël lees je een aantal opmerkelijke zaken over deze roemruchte vorst, waaronder de geschiedenis dat hij als een wild dier leefde, als straf voor zijn hoogmoed. Ongelovige wetenschappers hebben lange tijd de draak gestoken met dit Bijbelgedeelte en de historiciteit ervan betwist. Toch zijn er verschillende aanwijzingen die ondersteunen dat het hier om historische gebeurtenissen gaat. Bovendien past de vreemde ziekte van Nebukadnezar bij ziektebeelden die je ook vandaag nog tegenkomt.
Megasthenes
Een eerste buiten-Bijbelse bron die lijkt te verwijzen naar de aandoening van Nebukadnezar is het verslag van een Griekse reiziger, Megasthenes genaamd (350-290 v.Chr.). De christelijke geschiedschrijver Eusebius (vierde eeuw n.Chr.) citeert hem via de Griekse historicus Abydenus (tweede eeuw v.Chr.). Eusebius schrijft: ‘Het is verder overgeleverd door de Chaldeeën, dat toen hij (Nebukadnezar, -red.) zich op zijn paleis begaf, werd bezeten door een godheid.’ Vervolgens deed de koning een voorspelling over een Perzische heerser die zou komen om het Babylonische volk te onderwerpen, maar vervloekte hij die heerser door hem toe te wensen dat hij opgeslokt zou worden door de zee, of ‘uitgestoten zou worden om rond te dolen in de wildernis, waar geen steden zijn of sporen van mensen, maar waar de wilde beesten weiden en de vogels hun verblijfplaats hebben’.
Overeenkomst met Daniël 4
Deze overlevering doet qua taalgebruik en thematiek meteen denken aan Daniël 4. Ook lijkt de vervloeking die Nebukadnezar in Megasthenes’ verhaal uitspreekt sterk op de vervloeking die God over hém uitspreekt in Daniël 4:32. Daar staat dat Nebukadnezar door mensen wordt verstoten, bij het vee zal verblijven en gras zal eten. Er zijn ook duidelijke verschillen. Zo gaat het in Megasthenes’ verslag niet om Nebukadnezar die de vernedering ondergaat, maar om een Perzische heerser. Als je echter in gedachten neemt dat de Chaldeeuwse geschiedschrijvers niet snel iets negatiefs over hun koning zouden schrijven (vooral niet omdat ze meestal bij de koning in dienst waren), is het goed mogelijk dat ze de geschiedenis wat naar hun hand hebben gezet, en dat het hier dus gaat om een onafhankelijke overlevering van de gebeurtenissen uit Daniël 4.
Dit is het eerste deel van het artikel ‘Zeven jaar krankzinnig: welke ziekte trof Nebukadnezar?’ uit Weet 71. Het nummer is te koop in de webshop.
