Hoeveel sterren zijn er in het heelal? Te veel om te tellen. Zelfs het aantal sterrenstelsels in het zichtbare heelal is enorm: twee biljoen. En dat enorme getal is nog eens minstens tien keer groter geworden!
Een gecombineerd onderzoeksteam van de universiteiten van Leiden, Edinburgh en Nottingham heeft, met behulp van telescopen van de NASA en ESA, berekend dat er zo’n 2.000.000.000.000 sterrenstelsels in het heelal zijn. Dat is minstens tien keer meer dan tot nu toe was gedacht.
Ter vergelijking, dat betekent dat er voor iedere persoon op aarde bijna 300 sterrenstelsels in het heelal zijn, elk met miljarden sterren. Verreweg de meeste daarvan zijn volgens de astronomen te zwak om waar te nemen met de huidige telescopen. Of de berekening klopt zal de tijd uit moeten wijzen. Dit hogere aantal sterrenstelsels heeft volgens de astronomen geen gevolgen voor de oerknaltheorie.
Maar als er dan biljoenen sterrenstelsels zijn, waarom is het dan toch donker ’s nachts? Je zou denken dat al die sterren toch heel wat licht zouden verspreiden? Dit is een vraag waar astronomen zich al eeuwen mee bezighouden. Dit heet de paradox van Olbers, genoemd naar de Duitse astronoom die zich hierop richtte. Hij dacht zelf dat grote wolken waterstof het licht tegenhielden. Die theorie lijkt nu te zijn bevestigd. Welke kleuren licht worden waargenomen en welke juist niet, is afhankelijk van welk chemisch element tussen de lichtbron en de waarnemer zit. En uit het spectrum van het licht blijkt dat er inderdaad sterrenlicht wordt tegengehouden door waterstof. Daarmee lijkt Olbers na twee eeuwen toch gelijk te krijgen.
Kaart van de Melkweg
Over sterrenstelsels gesproken, de Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft onlangs deze foto gepubliceerd (klik maar eens op de link, dan zie je de foto in hoge resolutie). Deze foto is gemaakt met GAIA, een sonde die in een baan rond de aarde draait. GAIA is eigenlijk gewoon een grote digitale camera, met een resolutie van 1 gigapixel (1000 megapixel).
Het heeft meer dan een jaar geduurd om deze foto van de Melkweg te maken. Je ziet ons sterrenstelsel vanaf de aarde, en dus vanaf de zijkant. De lichte baan in het midden zijn de sterren van de Melkweg – meer dan een miljard! De donkere vlekken die daar doorheen zijn geweven, zijn stofwolken. Die belemmeren het zicht vanaf de aarde.
Rechtsonder zie je twee sterrenvlekken. Dat zijn de grote en kleine Magelhaense wolken. In Nederland zijn deze twee mini-sterrenstelsels niet te zien, maar op het zuidelijk halfrond wel.
Een sterrenstelsel dat vanuit Nederland wel te zien is, is Andromeda. Ook die kun je op de foto zien (linksonder). Als het heel donker is, geen bewolking en je goede ogen hebt, dan kun je het Andromeda-stelsel zelf zien als je naar de hemel kijkt. Deze ‘dichtstbijzijnde buur’ van de Melkweg staat op 2,5 miljoen lichtjaar afstand.
De lichte en donkere strepen en vlekken die je op de foto ziet zijn trouwens geen natuurlijke verschijnselen. Op die plekken heeft GAIA gewoon nog niet (genoeg) data verzameld. Deze foto laat de eerste resultaten zien. Naarmate GAIA meer foto’s neemt, zullen de lege gebieden verder worden ingevuld.
Astronomen gaan deze gegevens nu verder analyseren. Hierbij letten ze op nog niet eerder bekende sterren waar planeten omheen draaien en andere nieuwe ontdekkingen.
Weet meer:
www.weet-magazine.nl/zoveel-sterren-en-toch-donker
www.weet-magazine.nl/zoveel-sterren-en-toch-donker-2
