Water en leven op mars?

Velen koesteren de hoop dat er leven te vinden is op Mars. Er worden dan ook best wat ruimtesondes heen gestuurd. Het vinden van leven is tot nu toe bij wensen gebleven. Daarin zal waarschijnlijk geen verandering komen. Mars is een droge, onherbergzame planeet, hoewel meerdere ontdekkingen erop wijzen dat er in het verleden grote overstromingen zijn geweest.

Het is niet verwonderlijk dat de overbekende rode planeet Mars naar de Romeinse god van de oorlog is genoemd. Gerekend vanaf de zon is dit de vierde planeet die de aarde (de derde planeet) tot op een afstand van 54,5 miljoen kilometer kan naderen. Dat is natuurlijk nog steeds een enorme afstand, waardoor er nog maar sinds kort een aantal sondes naartoe zijn gestuurd. Voor de meeste andere planeten is dat nog veel moeilijker.

Zijn afstand tot de aarde maakt Mars tot één van de helderste objecten aan de nachtelijke hemel. Alleen de maan en Venus zijn helderder, en soms ook Jupiter.

Klimaat

Mars heeft een CO2-rijke atmosfeer die ongeveer honderd maal dunner is dan de atmosfeer van de aarde. Dat betekent dat de rode planeet niet in staat is veel warmte vast te houden. Hierdoor is het op een gemiddelde Mars-dag ongeveer -60°C.

Mars heeft een kleurrijke temperatuurkaart. In de winter (Mars kent ook seizoenen doordat zijn as is gekanteld) kunnen de temperaturen in de buurt van de polen dalen tot maar liefst -125°C. En op een zomerdag loopt de temperatuur in de buurt van de evenaar op tot 20°C. De hoogste temperatuur ooit op Mars gemeten is 30°C.

De welbekende rode kleur van Mars wordt veroorzaakt door (ijzer)oxide; gewoon roest dus. Op de polen van Mars liggen ijskappen die met het verloop van de seizoenen voor het oog waarneembaar aangroeien en inkrimpen. Ze bestaan echter voornamelijk uit droog ijs of zuivere koolstofdioxide.

Gigantische vulkaan

Mars kan er trots op zijn de grootste vulkaan van het zonnestelsel te bezitten: Olympus Mons. Die is 27 kilometer hoog, drie keer zo hoog als de Mount Everest. Deze schildvulkaan met zijn glooiende hellingen strekt zich uit over een enorm gebied met een breedte van wel 550 kilometer. En de Mount Everest zelf zou zó in de krater passen!

De diameter van Mars is maar de helft van die van de aarde, en de massa is er maar één tiende deel van. Qua grootte zit Mars grofweg tussen de aarde en onze maan in.

Mars heeft zelf twee manen, Phobos en Deimos, maar die zijn veel kleiner dan onze maan en ze wentelen dichter om de planeet:

– Phobos is maar 27 kilometer lang en cirkelt op een hoogte van 9.000 kilometer om Mars.

– Deimos is met zijn 15 kilometer lengte zelfs nog kleiner, maar die cirkelt op een afstand van 23.000 kilometer rond de planeet.

Omdat ze zo klein zijn, is hun vorm onregelmatig. De beperkte zwaartekracht is namelijk te zwak om ze enigszins een bolvorm te geven.

Nergens bewoonbaar

In tegenstelling tot de aarde is Mars nergens bewoonbaar. De atmosfeer is honderd keer ijler dan de onze en bestaat voor 95% uit koolstofdioxide. En hoewel Mars maar de helft verder van de zon af staat dan de aarde, blijft de temperatuur daardoor wel het grootste deel van de tijd ruim onder het vriespunt. Het is niet bekend of er water in vloeibare vorm op Mars voorkomt. De baan en grootte van de aarde zijn daarentegen wél goed op leven berekend.

Kanalen?

De astronoom Giovanni Schiaparelli (1835-1910) zei dat hij lange, rechte lijnen op Mars had gevonden, die hij ‘canali’ noemde. Dat is een Italiaans woord voor ‘buizen’ of ‘pijpen’, maar het werd verkeerd vertaald met ‘kanalen’. Dit zette de Amerikaanse zakenman en astronoom Percival Lowell aan om Mars diepgaand te onderzoeken. Hij dacht dat de ‘kanalen’ door een intelligente beschaving waren gegraven om de ijskappen aan de polen af te tappen. Op die manier kon een met uitsterven bedreigde wereld met het laatste water worden geïrrigeerd. Vincenzo Cerulli (1859-1927) toonde echter aan dat deze kanalen of buizen niet eens echt bestonden. Het was optisch bedrog…

Vincenzo Cerulli (1859-1927) toonde echter aan dat deze kanalen of buizen niet eens echt bestonden. Het was optisch bedrog…

Zo verging het ook het ‘gezicht’ op Mars, dat veel aandacht in de media kreeg. Uiteindelijk bleek dat ook optisch bedrog te zijn, veroorzaakt door de schaduwwerking van een gewoon stuk bodem van Mars.

Bezoek aan Mars

Desondanks werd er een aantal missies naar Mars ondernomen, vooral om er leven te vinden. De twee Viking-sondes die in er in 1976 landden, waren uitgerust met minuscule laboratoria om de bodem van Mars aan een chemische analyse te onderwerpen. Maar er werd niet het geringste spoor van leven gevonden, tot grote teleurstelling van de wetenschap. Bepaalde reacties van stoffen in de grond deden de hoop wat opleven, maar de meeste wetenschappers beschouwen die als het gevolg van superoxidatie van chemicaliën, een proces dat leven alleen maar doodt. Later werd, tijdens de missie met de Phoenix in 2008, perchloraat (ClO4-) gevonden, een stof die oxidatie sterk bevordert en leven in de kiem smoort.

Waterstroompjes gevonden

Begin augustus 2011 maakten wetenschappers in het blad Science bekend dat in de zomerperiode er op steile hellingen van een aantal kraters op Mars strepen zijn waargenomen. Die streepjes zouden kunnen wijzen op stroompjes (zout) water. In de winter verdwijnen ze weer. Per stroompje zou het gaan om hooguit enkele tientallen liters. Als de conclusies uit de waarnemingen kloppen zou dit de eerste keer zijn dat naast het vele water in ijstoestand ook wat vloeibaar water op Mars is vastgesteld. In 1996 kopte NASA in alle kranten met de aankondiging dat een meteoriet van Mars, genaamd ALH84001, overblijfselen van levende cellen met zich zou meedragen. Het was de tijd rond de première van de film Independence Day. Atheïstische en humanistische groeperingen klopten het nieuws allemaal erg op, maar er waren ook andere geluiden: wetenschappers die erop wezen dat het aangevoerde bewijs erg twijfelachtig was.

Het is bewezen dat chemicaliën als PAH’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen) en magnetietkristallen gevormd kunnen worden tijdens processen die niets met de vorming van leven te maken hebben. Wetenschappers van Creation Ministries International (CMI) gaven onder andere aan dat veel aanwijzingen zich tegen de NASA-beweringen keerden, zoals bijvoorbeeld de onjuiste verhouding van isotopen. Ook waren de meegevoerde structuren veel te klein om voldoende DNA- informatie, onmisbaar voor leven, te kunnen bevatten.

De overdreven uitspraken uit atheïstische en humanistische hoek werden uiteindelijk in de doofpot gestopt. Toch worden er van tijd tot tijd nog vergelijkbare, ongefundeerde uitspraken in het openbaar gedaan. Met veel tamtam worden ze dan voorpaginanieuws. En zodra er op de betrekkelijkheid van die beweringen wordt gewezen, of als ze niet waar blijken te zijn, hoor je er vrijwel niets meer van.

Overstromingen op Mars

Hoewel er nu op Mars geen vloeibaar water meer is, zijn er aanwijzingen dat er in het verleden inderdaad grote overstromingen zijn geweest. Er zijn ook aanwijzingen voor ijsbewegingen, sedimentaire processen en zelfs het bestaan van geisers. Seculiere wetenschappers verwijzen zelfs naar een ‘Noachietische periode’ op Mars, genoemd naar de zuidelijke landmassa Noachis Terra, wat op zijn beurt ‘land van Noach’ betekent.

Hoewel er nu op Mars geen vloeibaar water meer is, zijn er aanwijzingen dat er in het verleden inderdaad grote overstromingen zijn geweest.

Met de Marsrover Curiosity hebben astronomen van NASA een stukje grond onderzocht dat een interessant barstenpatroon vertoont. Het patroon van vier- en vijfhoeken in een stuk rots doet volgens hen denken aan opgedroogde modder, zoals je die langs de kant van de weg ziet. Als deze uitleg steek houdt is dit een directe aanwijzing dat er ooit vloeibaar water op deze plek is geweest.

De meeste wetenschappers zijn het er dan ook wel over eens dat er op Mars ooit veel vloeibaar water was. In 2001 kondigde NASA aan: ‘Waarschijnlijk is er ooit op Mars veel water geweest. Heel veel sporen uit een vroegere periode, miljarden jaren geleden, wijzen erop dat er grote rivieren over Mars stroomden, dat er grote meren waren, misschien zelfs wel een oceaan.’ Nog niet zo lang geleden werd, aan de hand van satellietfoto’s, door computers een geavanceerde kaart gemaakt die door geografen nauwkeurig is onderzocht. Zij kwamen tot de conclusie dat er op het noordelijk halfrond van Mars een gigantische oceaan was, met aanvoer vanuit een uitgebreid netwerk van rivieren, die op hun beurt door regenval werden gevoed.

Toch is het niet mogelijk dat er voor langere tijd water is geweest op Mars, want dat zou door de lage druk snel verdampen. Ook is er geen kalksteen op Mars gevonden, en in een wereld met veel water en met een atmosfeer die rijk is aan koolstofdioxide zou er zeker kalksteenvorming zijn geweest.

Nauwkeurig

Mars is een fascinerend rood hemellichaam, gemaakt met als doel symbool en referentiepunt te zijn voor het bepalen van tijden. En hoewel velen de hoop koesteren er leven te vinden, blijft Mars een onherbergzame, koude, droge wereld. Er zijn evenwel voldoende aanwijzingen dat er enorme overstromingen zijn geweest. Het feit dat Mars een ijswereld werd terwijl deze planeet niet eens zo heel veel verder van de zon af staat dan de aarde, toont aan hoe nauwkeurig God de baan van de aarde heeft uitgemeten om leven mogelijk te maken.

Leven op Mars

Vanwege zijn afstand tot de aarde en vermeend waterige verleden is Mars een goede kandidaat om naar leven te zoeken. In Weet Magazine wordt hier ook regelmatig aandacht aan besteed. Daarbij wordt benadrukt dat leven niet vanzelf kan ontstaan uit niet-levende materie. Enkel het bij elkaar brengen van organische stoffen maakt nog geen leven. Je hebt leven nodig om leven te maken. Als er dus leven op Mars wordt gevonden, dan is dat geen bewijs voor evolutie. Het vraagstuk omtrent het ontstaan van het leven is dan alleen maar nog complexer geworden. In plaats van één plek waarvan je niet kunt verklaren hoe leven daar is gekomen, zijn er dan twee. Een extra probleem voor evolutionisten.

Enkel het bij elkaar brengen van organische stoffen maakt nog geen leven.

Op basis van de Bijbel verwacht je niet dat elders in het heelal leven wordt gevonden. Maar je kunt ook niet uitsluiten dat God niet nog ergens anders bacteriën of andere lagere levensvormen heeft geplaatst. Daarmee is het vinden van eventueel leven op Mars voor creationisten geen probleem. Overigens kan het leven dat op andere planeten zou worden gevonden daar naartoe zijn meegelift vanaf de aarde. Sommige bacteriën kunnen namelijk de straling en kou van een ruimtereis overleven.